Giới thiệu
Măng cụt là một loại cây ăn quả nhiệt đới có giá trị kinh tế cao, không chỉ được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cây có khả năng phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, đặc biệt là ở khu vực Nam Bộ.
Cây giống và đặc điểm trái măng cụt
Măng cụt là một loại cây ăn quả nhiệt đới thuộc họ Bứa, có nguồn gốc từ Đông Nam Á. Nhờ điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp, loại cây này phát triển rất tốt tại Việt Nam, đặc biệt là khu vực Nam Bộ. Không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao, măng cụt còn là loại trái cây được nhiều người yêu thích nhờ hương vị thơm ngon, thanh mát.
Cây măng cụt thuộc nhóm cây thân gỗ lâu năm, nếu được trồng và chăm sóc trong điều kiện lý tưởng, cây có thể đạt chiều cao từ 20-25 mét. Thân cây thẳng đứng, phân nhánh nhiều ở phần trên tạo thành tán rộng. Khi trồng măng cụt, cần chú ý khoảng cách giữa các cây để đảm bảo không gian phát triển tối ưu, tránh tình trạng tán cây che lấp lẫn nhau.
Lá măng cụt có hình thuôn dài, bề mặt dày và dai, màu xanh đậm. Nếu quan sát kỹ, có thể thấy lá của cây này khá giống với lá xoài, nhưng phiến lá cứng cáp hơn.
Hoa măng cụt có cả hoa đực và hoa cái. Hoa đực mọc thành từng chùm từ 3-9 bông, trong khi hoa cái hoặc hoa lưỡng tính thường mọc đơn lẻ. Khi quá trình thụ phấn kết thúc, cây bắt đầu tạo quả. Trái măng cụt có hình cầu, khi chín sẽ chuyển sang màu tím đậm, kích thước tương đương một quả cam. Lớp vỏ bên ngoài khá dày và cứng, nhưng phần vỏ bên trong mềm hơn và có màu rượu vang. Bên trong quả là phần thịt trắng, được chia thành nhiều múi nhỏ, mỗi múi chứa một hoặc vài hạt. Trái măng cụt có vị chua ngọt thanh mát, kết hợp với mùi thơm nhẹ, tạo nên hương vị đặc trưng mà ít loại trái cây nào sánh được.
Kỹ thuật trồng măng cụt
Chọn đất trồng
Măng cụt không quá kén đất, nhưng để cây phát triển tốt, cần chọn loại đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và có khả năng thoát nước tốt. Cây ưa điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, với lượng mưa tối thiểu khoảng 1270mm/năm. Đặc biệt, măng cụt không thích hợp với đất nhiễm mặn hoặc bị úng nước kéo dài.
Phương pháp nhân giống và trồng cây
Hiện nay, có hai phương pháp chính để nhân giống măng cụt là ghép cành và gieo hạt. Tuy nhiên, phương pháp ghép cành không mang lại hiệu quả cao vì tỷ lệ cây sống thấp, năng suất trái không ổn định. Do đó, gieo hạt vẫn là cách phổ biến nhất để nhân giống măng cụt.
Hạt măng cụt được tạo ra từ phôi cái nên cây con phát triển từ hạt sẽ có những đặc tính giống cây mẹ. Hạt cần được gieo ngay sau khi tách ra từ quả, vì để lâu sẽ làm giảm tỷ lệ nảy mầm. Nên chọn những hạt to, chắc, rửa sạch rồi gieo vào bầu đất hoặc luống ươm với giá thể gồm tro trấu, bột xơ dừa hoặc cát mịn trộn phân hữu cơ. Cần giữ ẩm thường xuyên, sau khoảng 20-30 ngày hạt sẽ bắt đầu nảy mầm.
Sau khi cây con phát triển đủ mạnh, cần chuyển sang bầu lớn hơn để tạo điều kiện cho rễ phát triển. Do rễ măng cụt không có lông hút và khá yếu, nên cần thao tác cẩn thận để tránh làm tổn thương bộ rễ. Măng cụt là loại cây phát triển chậm, trung bình mất khoảng 2 tháng mới cho ra một cặp lá mới.
Chăm sóc và bón phân
Do cây có tốc độ sinh trưởng chậm nên cần chăm sóc kỹ lưỡng, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Cần tưới nước đầy đủ khi cây còn nhỏ, về sau có thể điều chỉnh tùy theo điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất.
Việc bón phân định kỳ giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây phát triển khỏe mạnh. Trong năm đầu tiên, có thể bón phân hữu cơ kết hợp với phân NPK để kích thích sự phát triển của bộ rễ và tán lá. Khi cây bước vào giai đoạn trưởng thành, lượng phân bón có thể tăng dần để hỗ trợ quá trình ra hoa và kết trái.
Kỹ thuật tỉa cành
Tỉa cành là một bước quan trọng trong quá trình chăm sóc măng cụt, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng quả. Khi cây còn nhỏ, cần loại bỏ các cành vượt, cành mọc đan chéo để tạo không gian thông thoáng cho cây phát triển.
Sau khi thu hoạch, cần tiếp tục cắt bỏ những cành sâu bệnh, cành yếu hoặc bị gãy để cây hồi phục nhanh chóng. Tuy nhiên, không nên tỉa quá nhiều, vì để lộ phần gốc quá mức có thể khiến cây bị ảnh hưởng bởi ánh nắng trực tiếp, làm giảm sức sống của cây.
Nếu muốn duy trì chiều cao cây ở mức vừa phải, có thể tiến hành cắt ngọn khi cây đạt khoảng 8-10 mét. Điều này giúp tạo tán rộng và giúp cây dễ dàng hấp thụ ánh sáng, đồng thời cũng thuận tiện hơn cho việc chăm sóc và thu hoạch sau này.